Sağlıklı bir tüzel kişiliğin tesisi, şirketlerin uzun vadede ömrüne devam edebilmesi, nesilden nesle aktarılabilmesinin temel koşullarının kurumsallığa dayandığına çok kez değinmiş bulunuyoruz. Konumuza kimi zaman genel çerçeveden bakar iken kimi zaman da daha dar, daha özel bir çerçeveden incelemelerimizi gerçekleştirmiş bulunmaktayız. Bu yazımızda, üst yönetim kademesinde Mali işlere bakan CFO’ları betimlemeye çalışacağız.
Zaman içerisinde, literatürde ‘’C level’’ olarak isimlendirilen bu pozisyonların üzerine özel olarak durularak kurumsal görev tanımlamalarını daha fazla aydınlatmaya çaba göstermenin olumlu sonuçlar doğuracağına inanmaktayım.
Önce İşin Özü: Genel Müdür Yardımcılığı
Üst yönetim kademesini oluşturan bu pozisyonlar, kullanabileceğimiz en temel betimleme ile, bir şirket bünyesindeki her bir daldaki işin dizaynı, organizasyonu ve yönetimini gerçekleştiren kişiler olarak tanımlanmaktadırlar.
Genel Müdür, şirketin tüm stratejisi ve vizyonunun uygulamadaki başarı veya başarısızlığından sorumlu iken, GMY’ler ise bütün bir süreç sonunda doğan başarı veya başarısızlıkların kendi sorumluluğu altındaki ayağından sorumludur. Kısaca şirketin ana damarları da burasıdır diyebiliriz.
Bu ifadeden de anlaşılacağı üzere, yönetim şemasındaki bu pozisyon hakkındaki hayati husus, sorumluluk alanındaki tüm faaliyetleri şirketin stratejisine uygun olacak şekilde dizayn edip icra etmesinin yanı sıra yeni strateji önerileri getirilmesidir. Bu sorumluluk ışığında öncelikle ilgili departman içerisinde gerekli olan raporlama düzenine hayat verilir. Böylece raporlar merkezinde, departmanlar ile hedeflere yönelik uyum içerisinde çalışılmak nihai amaç olup, bu amaca azami özen gösterilmektedir.
Ek olarak ilgili departmanın potansiyel ihtiyaçlarını tahminleme ve analizi ile bir çözüm haritasının oluşturulması, gerçekleştirilen her bir birim işin yasal mevzuata uygunluğunun gerçekleştirilmesi diğer ana detaylar arasında bulunmaktadır.
Şirketlerde, faaliyetlerin yürütülmesi için başlangıç dönemlerinde üst yönetim kadrolaşması Mali İşler, Satış ve Pazarlama, (şirket hacmi büyük ise Satış ve Pazarlama birimi ayrıştırabilir) standart kabul edilmektedir. Bünyenin ihtiyacına göre Lojistik, Bilgi İşlem, İnsan Kaynakları, Hukuk Müşavirliği, İç Denetim Kurulu gibi birimler departmanlaştırarak üst yönetime dahil edinilir. Ancak günümüz değişen ve sürekli gelişen koşullarında, İş Geliştirme departmanlarının yaygınlaşması uzun vadede iş dünyamıza sağlıklı sonuçlar katacağı inancı içerisindeyim. Böylece şirkete değişken dinamiklere ayak uydurmayı kolaylaştıracak daha esnek bir yapı kazandırılabilir.
Tepe yönetim noktasındaki bu pozisyon yöneticilerinin uygulamada en çok karşılaştıkları sorunlardan biri ise, sürekli değişken dinamiklere sahip piyasa koşullarına ayak uydurulma ihtiyacıdır. Yani bunun anlamı, bu pozisyonda görev icra eden yöneticinin mutlak suretle kendisini güncel tutması, yaşanan her bir güncellemeyi iyi analiz edip anlayabiliyor olması gerekmektedir. Aksi halde, anılan yeni koşullara adaptasyon tam anlamıyla gerçekleştirilemez, şirket faaliyetlerinde aksaklıklar baş göstermeye başlayacaktır.
Orta yönetim kadrosunun koordinasyonunda ise, üst düzey yöneticiler kendisine bağlı yöneticilerin görev tanımlamalarını net bir şekilde çizmeli, aynı zamanda pratikteki ve güncel uygulamalarda insiyatif kullandırmaya teşvik edici olmalıdır. Bu şekilde eğer görev tanımlamaları net ve doğru bir biçimde olursa, birimler arası yetki çatışmalarının önüne geçilmesi mümkün olunabilmektedir. Birimler arası uyumlu çalışma ortamının yaratılması, şirket faaliyetleri için hayati konumdadır.
Şirketlerde belirtilen bir iş akışı, yetki tanımlamaları vb. olmaz ise, birimler arasında yetki çatışmaları yaşanabileceği gibi, ortaya çıkan kriz ortamında üst düzeyler arasında da yetki çatışması neredeyse kaçınılmaz hale gelebilmektedir. Bu da doğrudan şirketin son derece hastalıklı bir yapıya bürünmesine sebebiyet vermektedir. Bünyenin içi sağlıklı olmaz ise, dışarıya sağlıklı bir yapı gösterilip sağlıklı işler yapılması imkansızdır.
Uygulamadan gelen bir ince bilgiyi eklemekte fayda olabilir, GMY’ler ekibinde bulunan tüm personelin kariyer planlamalarını tasarlamak, ihtiyaç duyulan noktalarda gerekli eğitimlerin aldırılmasını sağlayarak ekibin standartlarını yükseltmekle mükelleftir.
Ancak bu şekilde geleceğin başarılı yöneticileri yetiştirebilir olup, iş dünyasının başarısı nesilden nesle aktarılabilinmektedir. Yöneticiler, mutlaka geleceğin yöneticilerini ortaya çıkarmalılardır.
Şirketin Kalbi Mali İşler: Mali İşler GMY (CFO)
Parayı şirketin damalarında dönen kan olarak hayal eder isek, bu kanın pompalanma ihtiyacı hemen aklımıza gelecektir. Yani şirketin faaliyetlerini sürdürüp hayatına devam edebilmesi için kazanılan bu paranın şirket içi organlarda döngü sağlaması gereklidir (masraflar, bütçe vb.). Bu parayı, doğru basınçta damarlara pompalayan şirket içi departmana mali işler denmektedir. Önceki İcra Kurulu yazımızda da bahsettiğimiz üzere, Mali İşler GMY’ler yaptıkları işin doğaları gereği şirketin faaliyetleri için hassas fonksiyonlar yerine getirmeleri sebebiyle yaygın olarak şirketlerde (eğer varsa) İcra Kurulu üyesi olmaktadırlar
Mali İşler GMY’nin dünya literatüründeki karşılığı ‘’Chief Financial Officer’’ (CFO)’dır. Bu üst yönetici pozisyonu, şirketin finans, muhasebe, hazine, bütçe ve finansal raporlama faaliyetlerinden sorumludurlar.
Finansın temel kaynağı satışa dayanmaktadır. Satışlardan gelen paranın yönetimi şirket sağlığı için esastır. Banka vb. kaynaklı diğer fonlar ise ikincil kaynak vasfındadır. Bu sebepten hareketle bu pozisyon hakkında göz önünde bulundurulan ilk kurallardan biri, finans departmanı şirketin satış departmanı ile çok yakın ilişkide hareket etmek durumundadır.
Satış departmanı, eğer şirket bir üretim şirketi ise üretim ile paralel hareket etmelidir. Şirket faaliyetleri için satış gelirlerinin yetersiz kalması durumunda aradaki boşluğun doldurulması için ikincil kaynaklardan fon kullanılmaktadır. Bu da göstermektedir ki, bu hususta paranın kullanımından çok paranın ‘’doğru’’ kullanımı daha mühim bir konudur.
Hazine birimi, şirketin farklı para birimleriyle iş yapma zorunluluğu sebebiyle, para birimleri arası değişiklikleri şirket lehine dengede tutmak zorundadır (hedge). Eğer farklı para birimleri arasındaki değer değişiklikleri kontrol altına alınmaz ise firma için kayıp veya kazanç durumunda dahi bir istikrarsızlığın oluşmasına sebep olunmaktadır. Kazanç durumu o an için iyi olarak gözükse dahi, olağan mali akış haricinde bir durumun söz konusu olması, uzun vadede verileri okumakta yanlışlıklar yaratabilir, finansın ana fonksiyonlarından olan geleceği planlarken ilgili rasyolarda yanlış planlamaların yapılmasına sebep olunabilir.
Zarar ise, zaten halihazırda şirkete bir tahribat yaratacaktır ve bu yaraların zaman kaybedilmeden sarılma ihtiyacı doğacaktır. Bu ve bunun gibi istikrarsızlıkların elemine edilmesi, bünye içerisindeki mali mali stabilizasyonun sağlanması bu birim aracılığı ile CFO’ya ait bulunmaktadır.
Belirtilen örnekteki gibi mali yaralar, son derece dinamik ve çetin piyasa koşullarının kümülatif bir şekilde hayat bulması, şirketlere anlık yaşanan zararlar dışında başka maliyetler de yaratabilmektedir. Nasıl ki bir insan fazla kan kaybından yaşamını yitirebiliyor ise, şirkette parasal döngüsü, yani mali dengesinde bir kaybın yaşanması veya bu kaybın giderek büyümesi sebebiyle uzun vadede geri dönüşü neredeyse mümkün olmayan yerlere gelebilir, hali hazırda bulunduğu pozisyonunu kaybedebilir veya iflasa giderek tasfiyeye geçebilmektedir.
Bu sebeple, bu alandaki karar ve uygulamalarda son derece dikkat edilmelidir. Mali işler, direkt parayla temas etmesinden kaynaklı olduğundan dolayı, piyasa oldukça acımasız yapısıyla asla sözür kabul etmemektedir.
En Nihayetinde Mali İşlerde Üst Düzey Yönetim
Finansal politikaların şirket vizyon ve stratejisine en uygun finansal enstrümanlar seçilmesi, bu enstrümanların sağlık bir şekilde uygulanması sorumluluğu üst yönetimde bulunan Mali İşler GMY’ye aittir. Bu konuda pratikteki genel kanı, şirketin piyasa içerisindeki gidişatına göre gelecekte ihtiyaç duyabilecek her türlü finansal enstrümanları aylar öncesinden, makro düzeyde de minimum 1 yıl öncesinden planlayıp, zamanından önce gerekli olan her türlü imkana kavuşulabilmesine zemin hazırlanmaktadır.
Unutulmamalıdır ki, hem dış finansal dünya ile ilişkilerin yönetimi olduğu gibi, hem de satış (ve eğer varsa üretimin) stratejik satın alma birimleriyle de son derece yakın çalışma sorumluluğu Mali İşler GMY üzerinde bulunmaktadır.
Şahsen, özellikle üst düzey yöneticilik konusunda, personellerin yetiştirilmesini ve bu şekilde iş dünyasının eko-sisteminin devamlılığının sağlanmasını oldukça önemli bir nokta olarak değerlendirmekteyim.
Çünkü bilgi, paylaşmaktan doğmaktadır ve herkes belli düzeyde yetkinliklere sahip olunduktan sonra bilhassa profesyonellik ortaya çıkmaktadır. Aksi halde çözülmesi oldukça zor olan bir bulmaca ile başbaşa kalabiliriz diye düşünmekteyim.
Bilhassa benim de içinde olduğum genç iş yaşamı üyelerine ve tüm iş dünyamıza bir fayda sağlamak dileğiyle…
Saygılarımla.
