Bir ABD savaş gemisi, Güney Çin Denizi’nde Çin tarafından yapılan yapılan yapay bir adaya doğru yola çıktı. Bu, Pekin’in Başkan Donald Trump’ın göreve başlamasından bu yana suları talep ettiği ilk meydan okuma.
ABD medyasında belli olmayan kaynaklara göre, USS Dewey 12 Deniz Mili Mischief Reef’i yanlışlıkla geçti.
Çin, ABD donanmasının sularına “izinsiz” girdiğini ve donanmanın sularını terk etmesi konusunda uyarılarda bulunduğunu söyledi. Fakat ABD, uluslararası sularda bir operasyon düzenleyebileceği konusunda ısrarcı davranıyor.
Yerel anlaşmazlıklarda taraf bulmamakla birlikte, geçmişte tartışmalı adaların yakınında askeri gemi ve uçak göndererek, önemli nakliye ve hava yollarına erişim sağlamak için “gezinme özgürlüğü” operasyonlarının başlatıldığı belirtildi. Ayrıca Pekin’in stratejik sularda dolaşım özgürlüğünü sınırlama çabaları olarak gördüğü şeyleri defalarca eleştirdi.
Çin, resif ve adalar dahil olmak üzere Güney Çin Denizi’nin neredeyse tamamını diğer ulusların da talep ettiği iddiasında bulundu.
Çin’in dışişleri bakanlığı sözcüsü Lu Kang ABD’nin bu hareketini kınadı. Gazetecilere verdiği demeçte, “Yasanın Çin’in egemenliğine ve güvenlik çıkarlarına zarar verdiğini ve kolayca hava veya deniz kazasına neden olabileceğini” söyledi.
[Çin], Çin egemenliğine ve güvenlik çıkarlarına zarar verebilecek herhangi bir ülkeye özgürce yelken açan veya uçan herhangi bir ülkeye karşıdır. Şu anda, Çin ve Asean ülkelerinin ortak çabaları sayesinde Güney Çin Denizi’ndeki gelişmeler soğumuştur.
“Amerika Birleşik Devletleri’nin eylemleri diyalog ve danışma sürecini ciddi olarak aksattı.”
Gezinme Özgürlüğü Nedir?
ABD Seyir Özgürlüğü programı, dünyanın okyanuslarına ve hava sahasına “aşırı iddialar” konusunda meydan okuyor. BM Deniz Hukuku Sözleşmesine uluslararası uyumu desteklemek amacıyla geliştirildi.
BM Deniz Hukuku Sözleşmesi, tipik bir şekilde, kıyı şeridinden 200 deniz mili kadar özel bir ekonomik bölge sağlıyor; bu, Spratly Adalarının çoğunu Filipinler ve Malezya karasularına bırakıyor.
Geçtiğimiz yıllarda ABD, Çin, Malezya, Filipinler, Tayvan ve Vietnam’a yönelik “Özgürlük Gezileri” operasyonlarını yürüttü.
Çin, Güney Çin Denizi resifleri ve adacıklarını suni adalara yerleştirerek ve bazı askeri pozisyonlar kurarak bölgede gerilim yaratmaya başladı.
- Güney Çin Denizi neden tartışmalıdır?
- Uydu fotoğrafları ‘ada silahları’nı gösteriyor
- Güney Çin Denizi’ndeki hangarlar neler söylüyor?
ABD ve Çin karşılıklı olarak birbirlerini Güney Çin Denizi’ni “militarize” etmekle suçladı ve bölgede potansiyel olarak ciddi küresel sonuçlar doğuran bir gelişme noktası haline geldiği endişeleri mevcut
Geçtiğimiz yıl, uluslararası bir mahkeme Filipinler tarafından getirilen bir davada Çin’in bölgeye yönelik olan hak taleplerini reddetti.
Daimi Tahkim Divanı, Çin’in tarihsel olarak “dokuz çizgi” içinde suları ya da kaynakları denetlemediğine dair hiçbir kanıt olmadığını söyledi. Çin, iktidarı “dayanaktan yoksun” olarak bunu reddetti ve Daimi Tahkim Divanı’nın kararına bağlı olmadığını belirtti.
ABD’nin en son ki manevrası, Trump yönetimi Pekin’in Kuzey Kore’nin nükleer hırslarıyla başa çıkmak için işbirliği arayışı içerisindeyken, ABD-Çin ilişkilerini tartacak.
Bu ayın başlarında, Çin savaş uçağı, ABD’nin hava kuvvetlerine ait radyasyonu tespit etme misyonuna sahip olan bir uçağı ele geçirdi.
Çin, söz konusu olay hakkında yorum yapmadı – geçmişte ABD’yi Çin’in sahil suları üzerinde keşif uçuşları yapmakla suçladı.
Güney Çin Denizi ihtilafı
Medya başlıkları 2015’te BBC, Mischief Reef’de yeni bir Çin pisti hakkında görüş aldı. Büyük çoğunluğu ıssız iki ada zinciri olan Paracels ve Spratlys üzerinde egemenlik, Çin, Vietnam, Filipinler, Tayvan ve Malezya tarafından tartışılıyor. Çin, haklarının yüzyıllarca geri döndüğünü söyleyerek, bölgenin en büyük kısmını talep ediyor – 1947’de iddialarını ayrıntılarıyla anlatan bir harita yayımladı. Alan önemli bir nakliye güzergahı ve zengin bir balıkçılık zemini olup, bol petrol ve gaz rezervlerine sahip olduğu düşünülmektedir.
Tarık Demir
Kaynak:BBC News
