Herkes için kırların en büyüleyici bitkisinin üfleyince dağılan sihirli topçuklarıyla Karahindiba olduğuna eminim! Papatyaya benzeyen sarı çiçekleri tohuma dönüştüğünde beyaz tüycükler oluşuyor. Rüzgarla birlikte uçuşan tohumları sayesinde geniş alanlara yayılan, hatta istilacı olarak görülen bir bitki Karahindiba. Güzel sarı çiçeklerine rağmen çimleri bozduğu düşüncesi ile kopartılır, kökleri derinlere indiği için bu pek işe yaramaz ve kökünü kurutmak için zehir dökülür. Dümdüz çimleri doğanın bir parçası sanan şehirlilerin baş düşmanlarındandır. Halbuki kökleri ile toprağın açılıp havalanmasını, dolayısıyla nemli ve solucanlara uygun hâle gelmesini sağlar. Ayrıca böceklerin ve arıların en sevdiği bitkilerden biri olduğu için doğadaki düzenin etkili aktörlerindendir.
Karahindiba bitkisinin hızlandırılmış çekimde tohum oluşumu
Çiçeğin İngilizce Dandelion olan adı Fransızcadan geliyor ve yapraklarının şekli nedeni ile aslan dişi anlamına gelen bu adı almış. Fransızca “piss en lit” olarak da adlandırılması idrar sökücü özelliği nedeni ile yaşanmış tatsız deneyimler yüzünden olmalı. Hindiba adı ise, tüm tıbbi bitkilerde olduğu gibi Arapça’dan Türkçe’ye geçmiş.
”Dandelion Light”,Duy Ahn Nhan Duc, 2017, kaynak: Duy Ahn Nhan Duc
Dünyanın her yerinde görülmesi, altın sarısı çiçekleri ve havada süzülen tohumları ile karahindiba hem halk hikâyelerinde hem de modern edebiyatta çokça adı geçen bitkilerden biri. Bir Ojibwa kızılderili hikâyesine göre kardeşleri doğu, batı ve kuzey rüzgârlarına göre çok daha nazik olan ve dünyanın tadını çıkarmak için tatlı tatlı esen güney rüzgârı Shawondasee, bir gün kırda yeşil elbiseli genç bir kız görür. Saçları güneş gibi parlayan bu kıza hayran olur, fakat yanına gitmekten çekinir. Kızı korkutmaktan korkan Shawondasee onunla konuşmayı sürekli bir sonraki güne erteler. Bir sabah kızın başına gri bir şal geçirdiğini fark eder ve üzgün olduğunu düşünerek yine onunla konuşmaktan vazgeçer. Ertesi gün kızın saçları bembeyaz olmuştur. Çok geç kaldığını anlayan Shawondasee kederle içini çeker ve soluğuyla bir anda gümüş tüyler uçuşur. Tekrar baktığında kız kaybolmuştur ve Shawondasee bir karahindibaya âşık olduğunu anlar.
Bir İngiliz olan Lucienne Day de, bitkilerin yapılarından çok etkilenmişti. Döneminin en ünlü tekstil tasarımcısı olan Day’in tasarımlarının çoğunda soyutlanmış bitki formları ve parçaları görülür. Sadece floral desenlerle değil, sanatın herkesin erişebileceği bir şey olması gerektiği düşüncesiyle de William Morris’in izleyicisi olan Day, savaşın yaralarını sarmaya çalışan İngiliz ailelerinin evlerine doğadan desenleri taşımıştır. Kandinsky, Miro ve Klee gibi soyut resmin öncülerinden çokça etkilendiği 1951’de The Festival of Britain’da sergilenen ve Day’in üne kavuşmasını sağlayan “Calyx” deseninde açıkça görülebilir. 1960’lardan sonra geometrik şekillerden oluşturulmuş yeni bir dile yönelmiştir.
“Dandelion Clocks”,döşemelik kumaş, Lucienne Day,1953, kaynak: Robin and Lucienne Day Foundation
Müzik dünyasında da, âşık olunan kadınların tasvirinde sıkça kullanılmış karahindiba. Uçuşan tohumları ise hayatın ve zamanın geçiciliğinin önemli sembollerinden olmuş. Pink Floyd’un “Flaming”inde, Elton John’un “Curtains”ında, The Lemonheads’in “Dandelion Seeds”inde hep o tohumları hissediyoruz. Beni en çok etkileyen ise, Chris Cornell’in kızı doğmadan önce ona yazdığı “Dandelion” şarkısı:
“Dandelion”, Chris Cornell,Cadillac Palace Theatre, Chicago, 2013
Köklerinden kahve yapılan, yaprakları lezzetli, yüzyıllarca tıbbi amaçlı kullanılmış olan karahindiba neredeyse her toplum tarafından tanınan ve kullanılan bir bitki. Bir karıncanın kolonisini kurtarmasını sağlayan tohumları ve Buz Devri’ndeki gergedan çiftinin romantik yemeğini oluşturan çiçekleri ile karahindibalar toprağa, böceklere, insanlara, tüm dünyaya faydalı. Eminim ki, biz de en azından bir kere tohumlarını üfleyerek onlara yardım etmişizdir.
”A Bug’s Life”,Flik karahindiba tohumuna tutunup uçuyor.Yönetmen: John Lassater ve Andrew Stanton, 1998
Küçük bir mutluluk belki ama ona gerçekleşmesini istediğimiz dileklerimizi yükleriz. Karahindibayı özenle, büyük bir nefesle üfleriz ve gerisi küçük tebessümler silsilesi!
Yazılarını okudum keyif aldım