Sabah soğuk, öğlen ateş parçası, akşama doğru serin ve parçalı bulutlu, kimi zaman fırtınalı, geceye artık Allah kerim. Kimi zaman bir gün içinde birkaç mevsimi görüyoruz. Veya gök anamız fırtınalı bir kıştan sıcacık günlere geçerken, geçmeye çalışırken bizim içimizde de farkında olmadığımız fırtınalar kopuyor olabilir. Bilimsel deneyler ile de kanıtlanan mevsimlerin ruh sağlığımız/psikolojimiz üzerindeki etkilerine yer vermek istedim yazımda. Buyrunuz …
Kış Depresyonu-Yaz Depresyonu , Mevsimsel Afektif Bozukluk ya da Mevsimsel Duygudurum Bozukluğu olarak da bilinen bu rahatsızlık her yıl sonbahar ve kış aylarında günlerin kısalmasıyla ortaya çıkan bir depresyon biçimidir veya tam tersi .
Mevsimsel depresyonun toplumda %5 – 6 oranında bir sıklıkta görüldüğü tahmin edilmektedir ve bu oran yaşanılan bölgenin ekvatora uzaklığı arttıkça yükselmektedir. Her yaştan insanda mevsimsel depresyon görülebilmekle birlikte ilk şikayetlerin ortaya çıkma yaşı ortalama 22-23’tür ve diğer depresyon biçimleri gibi kadınlarda erkeklere oranla yaklaşık 4 kat daha sık görülür.
Ayrıca kişisel biyolojik yapı, beyin kimyası, aile geçmişi, çevresel etkiler ve hayat tecrübesine bağlı olarak bazı belirli kişiler diğer depresif hastalıklara olduğu gibi mevsimsel depresyona da daha kolay yakalanabilirler. Bunun dışında klinik olarak depresyon veya bipolar bozukluğu olan kişilerde depresyon şikayetleri mevsimsel olarak daha da kötüleşebilir.
Sebepleri
Neden ve nasıl olduğu henüz kesin olarak bilinmese de uzmanlar mevsimsel depresyonun, beynin sonbahar ve kış aylarında günışığının azalmasına verdiği tepki ile tetiklendiğini düşünülmektedir. Beyinde bulunan iki özel kimyasal madde olan Serotonin ve Melatonin’in düzeylerindeki değişikliklerin mevsimsel depresyonla bağlantısı olduğuna inanılmaktadır. Bu iki kimyasal madde insanda uyku ve uyanıklık döngüsünün, enerjisinin ve ruh halinin düzenlenmesinde rol oynarlar.
Sonbahar ve kış aylarındaki günlerde kısalma, günışığında azalma ve uzun karanlık saatler melatonin düzeylerinde artışa ve serotonin düzeylerinde azalmaya sebep olabilir ve bu da depresyonun oluşması için gereken biyolojik şartları yaratabilir.
Karanlıkta veya gündüzler kısaldığında vücut büyük miktarlarda melatonin üretir ve bu yüksek düzeydeki melatonin insanda uykuya meyil, rehavet ve uyuşukluğa neden olur.
Beyindeki kimyasal bir madde (nörotransmiter) olan serotonin insanın ruh halini keyfini etkiler. Güneş ışığına maruz kalındığında serotonin üretimi artar.
Sonbahar ve kış aylarında günler kısaldığında ve karanlıkta azalabilir. Serotonin düzeyindeki düşüklüğün depresyonla ilişkili olduğu düşünülmektedir ve serotoninin artışı depresyonla mücadele etmeye yardımcı olmaktadır.
Semptomları
- Depresyon, üzüntülü hassas ve asabi olma hali,
- Umutsuzluk, ağlama krizleri
- Anksiyete,
- Enerji eksikliği veya yokluğu, yorgunluk, halsizlik
- Kollarda veya bacaklarda kurşun gibi ağırlaşma,
- Sosyal hayattan kendini geri çekme,
- Aşırı uyku,
- Önceleri zevk alınan şeylerden artık zevk alamama,
- İştah ve yeme değişiklikleri, özellikle karbonhidratlı gıdalara aşırı istek ve düşkünlük,
- Kilo alma veya kilo kaybı
- Konsantrasyon zorluğu, okul ve iş hayatında performans düşüklüğü,
- Cinsel isteksizlik.
- Uyku sorunları, insomnia (uykusuzluk),
- Asabilik,
- Ajitasyon
Depresyonun her türü ciddiyet içerir. Sizler de kendinizi nedeni bilemediğiniz bir duygusal çökkünlükte hissediyorsanız mevsimsel depresyona yakalanmış olabilirsiniz. Ve profesyonel yardım almakta gecikmeyiniz. Yağmur sonrası toprak kokulu, güneşte açan güllerin kokularını saran , pamuk gibi yeryüzünü örten karlı veya sonbaharın muazzam sarı turuncusunu hapseden gökyüzünden musmutlu günleriniz olsun . Sağlıcakla kalınız.
