Körfezde Katar krizinin şoku atlatılamamışken Suudi Arabistan tahtında bir gelişme daha yaşandı. 56 yaşındaki birinci veliaht Muhammed bin Naif tüm görevlerinden azledilerek yerine, daha önce ikinci sıradaki veliaht olan Kral Selman’ın 31 yaşındaki oğlu Muhammed bin Selman getirildi. Pek çok açıdan Suudi Arabistan’da ilk niteliği taşıyan olayı bölgeyi takip edenler ”beklenen gelişme” olarak nitelendirse de zamanlaması açısından hemen herkesi şaşırttı. Selman’ın Kral olmasıyla 2015 yılının ocak ayında birinci veliahtlığa Muqrın bin Abdulaziz getirilmiş, aynı yılın Nisan ayında ise yerine Muhammed bin Naif atanmıştı.
Yeni veliaht için anayasada değişiklik yapıldı. Kraliyet kararnameleriyle, Suudi Arabistan kralının seçimini öngören anayasa’nın 50. maddesinde değişiklik yapıldı. Buna göre, “Kral, kurucu lider Abdulaziz bin Abdurrahman bin Suud’un oğulları arasından seçilir” hükmü, “Ülkeyi yönetecek olan kişi, kurucu lider Abdulaziz bin Abdurrahman bin Suud’un oğulları ve torunları arasından seçilir’ şeklinde değiştirildi. Bu değişiklikle Suudi Arabistan tahtında torunlar dönemine geçildi.
Yayınlanan 15 kararnameyle bir dizi atama ve görevden alma yapılırken eski veliaht Muhammed bin Naif İçişleri Bakanlığı dahil olmak üzere tüm görevlerinden azledildi. Gerekçe ise sağlık sorunları gösterildi. Yeni veliaht Muhammed bin Selman ise önceden yürüttüğü Savunma Bakanlığı’nın yanı sıra hem veliaht hem Başbakan yardımcısı oldu. Suudi Arabistan’da kraliyet kararnamelerini kraliyet ailesi üyelerinden oluşan 34 kişilik Sadakat Konseyi çıkarıyor. Suudi Arabistan resmi haber ajansı SPA’nın haberine göre veliaht değişikliği 31 üyenin onayıyla yürülüğe girdi.
Hanedan İçinde Hanedan
Kurucu Kral Abdullah bin Suud’un 22 eşinden en sevdiği olan Hassa binti Ahmed El-Sudayri’den doğan çocuklar ve onların soyundan gelenler, Suud bürokrasisinde en üst kademelere geliyordu ve hanedan içinde seçilmiş kişiler olarak görülüyorlardı. Bu soya daha sonra yabancı kaynaklar tarafından ”Sudayriler” dendi. Selman’dan önce Sudayri olmayan Kral Abdullah’ın tahta çıkması Sudayri etkisini az da olsa kırmaya başlamıştı. Ancak Abdullah’tan sonra Selman’ın tahta geçmesi Sudayrilerin yeniden güç kazanmasına neden oldu. Muhammed bin Naif ise Sudayri değil ve eğer o tahta geçerse ilk ”Torun Kral” onun zamanında belirlenecek ve Sudayri etkisi büyük bir darbe alıcaktı. Bu gelişmeler göz önünde bulundurulduğunda bazı siyasi gözlemciler Veliaht değişikliğini ”Hanedan İçindeki Hanedan Kavgası” olarak görüyor.
İran medyası ise bu değişikliği ”Yumuşak Darbe” olarak tanımladı. Veliaht’ı tanıma töreninde Suudi Prenslerden birinin Muhammed bin Selman ile sözlü tartışmaya girmesi ve Prens’in korumalar tarafından uzaklaştırılması bu iddiaları doğrular nitelikte. Yeni Veliaht’ın Selefini ziyaret edip elini ve ayağını öpmesi Selef’in ”Dinlenmeye ihtiyacım var çok mutluyum. Başarılı olacağını biliyorum” demesi kimi çevrelerce bu kavganın dışarı yansıtılmaması için bir hamle olarak nitelendirildi.
Selef Muhammed bin Naif el-Kaide’ye karşı sert tutumuyla biliniyordu. Amerika Birleşik Devletleri’nin Portland şehrinde Lewis & Clark College’da okumuş ve FBI’da da eğitim görmüş olan Nayif, İngiliz polis örgütü Scotland Yard’da anti-terör kursları almıştı.
Muhammed Bin Selman Kimdir?
Babası Kral Selman’ın en sevdiği oğlu olarak bilinen Muhammed 31 Ağustos 1985 doğumlu. Diğer kraliyet mensuplarının aksine lisans eğitimi dahil tüm eğitimini Suudi Arabistan’da tamamlamıştır. Kral Suud Üniversitesi Hukuk Fakültesi mezunu veliaht şuana kadar tek evlilik yaptı. İki kızı ve bir oğlu bulunuyor. Lükse düşkünlüğü ve Amerikan yanlısı düşünceleriyle bilinen veliaht, en son Yuri Sheflere ait 500 milyon euro değerinde bir yat satın aldı.
Siyasete ilk olarak 2009 yılında babası Riyad valisi olduğu sırada danışmanlığını yaparak başlayan yeni veliaht 2015 yılının Ocak ayında savunma bakanı olarak atanmıştı. Göreve başlamasından iki ay sonra Yemen’de Mansur el-Hadi hükümetine destek amacıyla Yemen’e silahlı müdahalede bulunan koalisyona öncülük etmiş ve on binlerce kişinin ölmesine neden olan ve halen devam eden Yemen iç savaşının körüklenmesine sebebiyet vermişti. Müdahaleden bu yana Suudi Arabistan açısından Yemen’de neredeyse hiç bir başarı yakalayamayan yeni veliaht, Katar krizinin mimarlarından biri olarak kabul ediliyor. Hatta bazı çevrelerce Katar krizini, Yemen’deki hatasını örtmek amacıyla kullandığı dile getiriliyor.
Muhammed geçtiğimiz Mart ayında Trump ziyaretiyle gündeme gelmiş ve Suudi Arabistan’nın Mısır’dan satın aldığı, Kızıldeniz’de bulunan Sanafir ve Tiran adalarını Amerikan üssüne dönüştürülmesini teklif ettiği iddia edilmişti. Kendi halkı tarafından bir rol model olarak görülen Muhammed körfezde uzun süredir devam eden ”Genç Yönetici” akımının Suudi Arabistan temsilcisi olması bekleniyor. Nisan 2016 Ekonomi ve Kalkınma Konseyi’nin başkanı olmuş ülkesinin petrole olan bağımlılığını kırmak için reformlar ve planlar açıklamış bu hamlelerle 2020 yılında ülkesinin petrole olan bağımlılığını bitirmeyi hedeflemişti. IMF planı hırslı, geniş kapsamlı bir çaba olarak nitelendirmiş ancak uygulanmasının zorluklar içerdiği konusunda uyarılarda bulunmuştu.
Kaynak: Al Arabiya, BBC
