Sevilen kişilerin öldükten sonra fotoğraflarının olması modern anlayışa göre dehşet verici gelebilir. Ama Viktoryen dönemi İngiltere’sinde bu bir çeşit ölülerin yasını tutma ve üzüntüyü azaltma yöntemiydi.
Rahatsız edici olduğu kadar üzücü olan bu fotoğraflarda aile bireyleri de ölüyle birlikte poz veriyordu; çocuklar uykudaymış gibi görünüyor, verem hastası genç kızlar zarif bir şekilde arkadan desteklenmiş şekilde duruyordu.
Viktoryen hayatı ölüm ile doluydu. Difteri, tifüs ve kolera gibi salgın hastalıklar tüm ülkeye yayılmıştı ve 1861 yılında kraliçe yas tutmayı bir modaya dönüştürmüştü.
“Memento Mori” (ölümü hatırla) bibloları Viktoryen dönemden çok daha önce ortaya çıkmıştı ve zamanla çeşitli şekillere bürünmüştü.
Fotoğraf stüdyoları, memento mori fotoğraflarını çektikten sonra yaslı aile akrabalarına ve arkadaşlarına verebilsin diye kartlara bastırırdı.
Ölülerden saç tutamı alınıp kolye veya yüzüklerin içine koyulurdu, balmumundan ölülerin maskeleri yapılırdı. Ölüm sembolleri tablolarda ve heykellerde sık sık görülürdü.
1800’lerin ortalarına gelindiğinde, fotoğrafçılık son derece popüler ve düşük maliyetli olmaya başladı, bu da Memento Mori portre fotoğrafçılığına öncülük etti.
Bazı durumlarda fotoğraf çekildikten sonra ölüye daha canlı bir görünüm vermek göz kapaklarının üstüne göz çizilirdi(soldaki). Bazen ise ölü olduğu açıkça ortada olurdu.
İlk başarılı fotoğrafçılık tekniği olan dagerreyotipi (cilalanmış gümüş üzerine yapılan küçük ve oldukça detaylı fotoğraflar) hayli pahalı bir lükstü, yine de daha önceleri birinin kalıcı olarak görüntüsünü muhafaza etmenin tek yolu olan yağlı boya portrelerinden daha ucuza geliyordu.
Fotoğrafçıların sayısı arttıkça dagerreyotipilerin de maliyeti düştü. 1850’lerde, Gümüşten ziyaden metal, cam, kağıt gibi daha az masraflı yöntemler ortaya çıkmaya başladı.
Bu fotoğrafta, ikizlerden biri ölmüş biri hayatta kalmış. Ölü olan bebek çiçeklerle donatılmış halde.
Ölü portreleri gittikçe popüler olmaya başlamıştı. Viktoryen kreşleri; kızamık, difteri, kızıl, kızamıkçık gibi öldürücü olabilecek hastalıklarla dolup taşıyordu.
Aileler ilk defa fotoğraf çektirmeyi düşünmeye başladılar, çünkü çocuklarının kalıcı bir tasvirine sahip olmak için bu son şanslarıydı.
Ama sağlık hizmetleri geliştikçe ve böylece çocukların yaşam süresi uzamaya başladıkça ölü fotoğrafçılığına talep de azaldı.
Enstantane fotoğrafçılığın gelişi ise bu sanatın ölümüne neden oldu. Artık aileler hayattayken de fotoğraf çekilebiliyordu.
Şimdi ise, ölmek için çok genç olanların bir tasvirini korumak adına sabırla tuttukları yaslarını içeren bu erkek, kadın ve çocukların görüntüleri onların adını yaşatmaya devam ediyor.
Memento Mori: Ölümü hatırla.
Sevilen birinin ölümü genellikle çocuklarının kalıcı bir kaydına sahip olmak için son şans düşüncesiyle aile portresinin çekilmesi için bir sebep olurdu.
Çeviren: Berfin Bulut
Kaynak: BBC
