Sudan’daki ayaklanma sesli ve müzikal oldu. “Tasqut Bas!” (Sadece yıkıl, hepsi bu)* – Sudanlılar, 30 yıllık askeri diktatör olan Ömer El-Beşir yönetimine karşı slogan olarak bunu kullandılar. Sudan’da Aralık 2018’de başlayan gösteriler haftalar sonra yoğunlaştı ve sonuç olarak 11 Nisan 2019’da askeri diktatör El Beşir’i istifaya zorladı.
Sudanlılar, Hartum’un (Başkent) merkezindeki askeri ve güvenlik hizmetlerini bir yerde barındıran bölgenin önünde kamplar kurarak gösterilerde çok önemli bir rolü oynadılar. Protestocular 5 gün boyunca, ordunun başkanı iktidardan indirinceye kadar yerlerinden kımıldamayı reddetti.
Nisan ayının başlarında, devrimin güç topladığı günlerde, hükümet birçok uluslararası medya kuruluşunu ülkeden kovdu. Bu yüzden de gösterileri veya prostestoları kaydetmek de vatandaşların cep telefonlarına kaldı. Kaydedilen fotoğraf ve videolar Sudanlar tarafından sosyal medyaya aktarılarak tüm dünya genelindeki Sudanlılara ve küresel anlamda diğer tüm insanlara ulaştırıldı. Yerel medya kuruluşları, Sudan hükümetinin uyguladığı sansürlere rağmen düzenli bir şekilde yayın yapmaya devam etti.
AP Photos/Salih Basheer
Devrimin kalbinde gerçekleşen gösterilerden yansıyan görüntüler ortak bir şey içeriyordu: Sudan’da aşina olan müzik ritmi.
Bu beklenen bir şey idi. Çünkü Sudan müziği her zaman siyasi söylemlerle dolu bir müzik anlayışına sahiptir.
Ayrıca Sudanlılar müzik anlayışlı olma eğilimindedir ve hatta birçok popüler şarkının sözlerini de ezbere bilmeye meyillidir.
Sudanda daha önceki devrimlerde özel olarak şarkılar belirlenirdi. Daha önce protestocular davulların ritmi eşliğinde müzikli bir şekilde sloganlarını atsalar da, bu sefer böyle olmadı.
POLİTİKA VE MÜZİK
Sudan’da politika ve müzik arasındaki ilişki yeni değildir. Güçlü sözlerin siyasal değişimi nasıl etkilediğinin en eski örneği, eğitimce ve şair olan Obaid Abdul Nur tarafından yazılan “Umm Dhafayir” – Pileli Saçlı Kadın – adlı şiirdir.
Bu şiir, 1924 yılında Sudan halkının İngiliz işgaline karşı koymaları için yazılmıştır. Bu şiirde birbirine eklemlenmiş ve uyumlu kelimeler bir milletin önemini vurguladı ve Sudanlı gençlerin memleketi için savaşmaya çağırdı. Belki de Abdul Nur’un heyecan verici şiirleri, politik içeriği sözlerine sözlerine entegre etmek adına başkalarına ilham vermiştir.
‘October Al Akhdar (Yeşil Ekim) Mohammed Wardi.
“October Al-Akhdar” (Yeşi Ekim), Sudan’da 1964 yılında askeri diktatörün devrilmesi ve onun yerine sivil bir yöneticinin gelmesi sonucu gerçekleşen devrim sırasında saygın bir şarkıcı olan Muhammed Wardi tarafından meşhur edilen bir şarkıdır. Şarkı, halkın politik değişim yaratma gücünü de ortaya çıkardı. Kullanılan “Yeşil” kelimesi, Sudan tarımının ve ekonomisinin önemine direkt olarak referans gösteriyordu.
1985 yılında Sudan’da, halk isyanı dolayısıyla yenide bir lider değişimi yaşandı. Sudan halkı askeri diktatörü devirmek adına yeniden sokağa döküldü. Yapılan seçimler sonucu yeniden sivil bir hükümet göreve geldi.
Şarkılar yine devrimin merkezinde önemli bir rol oynadı.
Wardi’nin şarkı sözleri bu sefer de çok önemli bir rol oynadı. “Ah insanlar, sizin aleviniz sizin devriminizdir” anlamına gelen “Ya Sha’aban Lahabak Thoruitak” şarkısı, Sudan halkının gücüne yönelik olan muazzam bir gurur ve güvenden bahseder. Wardi bu şarkısında, Sudan halkının ayağa kalkmasını, kendi adına konuşmasını ve kendi kaderini kontrol etmesini istemiştir.
Bu sözler, Sudan halkına ülkelerinin çıkarların adına kararlı ve belirli amaçlar için çalışma yeteneklerini kullanma yetkisi vermiştir. Wardi 2012 yılında vefat etmiştir. Efsanevi şarkıcı günümüzde bile hala “Nubia’nın Son Kralı” olarak anılıyor.
Sudan, 1956 yılındaki bağımsızlığından beri 50 yıl boyunca askeri diktatörlere katlanmak zorunda kaldı. Sudan halkı siyasal özgürlüğü arzuluyor.
Demokratik sivil hükümetlerin görev süreleri boyunca görev yapılmasına izin vermedi. Bu yüzden şarkılar, insanlara inanç aşıladı. Müzik zor zamanlarda acıları ve dertleri azaltıyor gibi görünüyor.
1964, 1985 ve 2019’daki devrimlerin gösterdiği şey; siyasi ve ekonomik sıkıntıların insanları hükümete karşı meydan okumaya zorlamasıdır. Müzik aynı zamanda birleştirici bir güç olarak ortaya çıkıyor. 2019’daki devrim de bunun bir kanıtıdır. Özgürlük (Hurriya), “Tek halk, tek ordu” ve “Halk rejimi devirmek istiyor” sloganları tekrar tekrar duyuldu.
Sudan’ın başkenti Hartum’da göstericilerin müzikli protestosunu gösteren bir fotoğraf. 20 Nisan 2019.
AP Photos/Salih Basheer
Bu sloganlar ve şarkı sözleri genellikle davul ritmiyle birlikte ayakların ve kalçaların sallanmasına eşlik ediyordu. El Beşir’in istifa ettiği gün, müzik yapan ve dans eden bir grup protestocunun videosu sosyal medyada dolaştı. Biri saksafon çalarken diğeri ise davul çalıyordu. Etraftaki insanlar da bu festivale katıldı.
2019’da şarkılar motivasyonu ve özgüveni sağladı. Sudanlı protestocular, rejim değişikliği hedeflerinden kolayca vazgeçebilirlerdi. El Beşir’in 30 yıl süren iktidarı onu kurnaz ve güçlü biri haline getirdi. El Beşir’in kendi Savunma Bakanı tarafından iktidardan uzaklaştırılması demokratik olarak protestocuların beklediği bir durum değildi. Sudan’da yaşananların nasıl bir senaryo olduğunun önümüzdeki günlerde göreceğiz.
Ancak ne olursa olsun, Sudanlı protestocular ısrarcı olmuş, milliyetçi ve özgürlükçü şarkılar eşliğinde belirli bir amaç ve hedefler doğrultusunda birleşerek Sudan tarihinde iz bırakmıştır.
Kaynak: The Conversation
Orijinal metin: Mohamed A. Satti
Çeviren: Marwan Nadhim
