15 yıl boyunca, Facebook’un belirtilen hedefi, dünyayı daha açık ve bağlantılı hale getirmekti; belirtilmeyen amaç ise, neredeyse sınırsız verilere dayanan, hedefli bir reklam sistemi oluşturmaktı. Geçtiğimiz günlerde Mark Zuckerberg, şirketin rotasını terse çevirdiğini açıkladı. Geleceğin sosyal ağı, herkesin birbirine açık bir şekilde bağlandığı bir yer olmayacak; Bir oturma odasında olduğu gibi birebir bağlantıların olduğu bir yer olacak. Veri kalıcılığı yerine, veriler kaybolacaktır.
Facebook şu anki halini (kabaca yarım trilyon dolar değerinde) çöpe atmıyor. Zuckerberg çarşamba öğleden sonra WIRED röportajında belirttiği üzere, bildiğimiz gibi Facebook hala var olacak. Fakat değişecek. Ve yeni bir şeye evrilecek.
Facebook’un nihayetinde kullanıcıları gizliliğe ne kadar zorlayacağı ve hangi yollarla kesin olacağı açık değildir. Ancak Zuckerberg Facebook’u kontrol ediyor ve yeni gizlilik bildirisi Facebook platformunu farklı yönlere çevirmeye başlayacak. Bu başlarken, işte şirketin düşünmesi gereken yeni önemli sorunlar var.
Özel, şifreli mesajlaşma para kazanmak için zor. WIRED röportajında Zuckerberg, yeni iş modelinin veri yangın hortumunu kapattıktan sonra ne olacağını sorduğunda üzüldü. Şirket, ilk önce ürünü inşa edeceğini ve daha sonra finansalları çözeceğini söyledi. Facebook, ticarette ve kripto para birimlerinde yeni çabalar sarf ediyor, ancak yeni platformda gelir elde etmenin Facebook’un finans sorumlusu Dave Wehner için zor bir sorun olacağı aşikar. Eski bir Facebook çalışanı dün gece bana, “Mark bir sürü tehlikeli durumdan geçen ve her zaman en üste çıkan çizgi film karakteri gibidir. Dave, arkasından koşan, kediyi yakalayan, merdivenin devrilmesini durduran, Facebook’un pelerinsiz kahramanıdır.” dedi.
Facebook haklı olarak topladığı tüm veriler için sonsuz eleştiri ile karşı karşıya. Ancak veri toplamanın da yararları var. Suçluların, hatta potansiyel intiharların durdurulmasına yardımcı olabilir. Bu iletişim özelleştikten sonra, Facebook artık izlemek ve denetlemek için aynı güçlere sahip olamayacak. Halk, sivil toplum örgütlerini, akademisyenleri, nüfuzlu bireyleri ve hatta hükümetleri takip etmek için Facebook’un kamusal yapısını da kullanıyor. Rus istihbarat teşkilatları Amerikalıları manipüle etmek için özel şifreli mesajlaşma kullanmış olsaydı, yakalanırlar mıydı? Facebook zaten uçtan uca şifrelenmiş WhatsApp’ı çalıştırmayı bildiğinden, mesajların gizlenmesi arttıkça suçların önlenmesi de zorlaşacak gibi.
Facebook, geçtiğimiz birkaç yıl boyunca, şirketin neredeyse her unsurunun çalışma şeklini değiştirmek için yapay zeka sistemlerini geliştirmeye büyük harcamalar yaptı. Örneğin, “toksik” içeriği ortadan kaldırmak için yapılan çalışmalarda yapay zeka algoritması çok önemlidir. Ancak yapay zeka, özellikle de makine öğrenmesi olarak bilinen alt küme, eğitim verilerini ve daha fazlasının elde edilmesi, yeni gizlilik bildirisiyle bir hayli imkansız olacağa benziyor. Tabii ki Facebook, Zuckerberg’in vizyonunu uyguladığı için tüm yapay zeka çalışmalarını durdurmayacak. Ancak, şirketin yeni bildirisinde yapay zeka geliştirme ekiplerinin çalışmasını kolaylaştıracak bir şeyi saklamak söz konusu olacağı için yapay zeka geliştirmeleri askıya alınabilir gözüküyor.
Facebook’u en çok yıpratan sorunlardan biri de haber endüstrisi ile olan ilişkisi. Medya endüstrisi, dağıtım için Facebook’a güveniyor, ancak Facebook’un reklamcılık işinin çoğunu medyanın elinden alması, medyanın Facebook’a karşı cephe almasını sağladı. Facebook yöneticileri, birçok insanın haber okumak için platforma geldiğini biliyorlar, ancak platform hakkında yazılan haberlerin çoğundan nefret ediyorlar. Haber akışı, bundan sonra ne olursa olsun Facebook’ta ne devam ederse etsin devam edecek, ancak Facebook’ta yayıncılara yönelik dağıtımın azalacağını hayal etmek zor, bu da medya incelemesini daha da artırabilir. Öte yandan, eğer Facebook gerçekten yeni bir iş modeline dönüyorsa, belki reklamcılık medyaya geri dönebilir mi?
Facebook şu an çeşitli düzenleyici komiteler tarafından kuşatılmış durumda. Amerika’daki seçimlerden sonra baskılara dayanmakta bir hayli zorlanan Facebook, Federal Ticaret Komisyonu’na milyarlarca dolar para cezası ödeyecek. Facebook’a karşı olan bu tutumun en büyük sebebi geçmişte kullanıcıların mahremiyetine karşı gösterdiği gevşek tutumdan dolayı. Zuckerberg’in yeni bildirisinden sonra belki insanların güvensizliği değişecektir. Zuckerberg’in önerdiği eylemlerden biri de WhatsApp ve Instagram’ın Facebook ile daha da entegre edilmesi.
Bunun ilerde neye evrileceğini hep birlikte bekleyip göreceğiz.
Gizlilik bildirisinde Zuckerberg, sunucuları otoriter ülkelerden uzak tutma ihtiyacından bahsetti. WIRED ile konuşurken, “bir yere bir veri merkezi koyarsanız ya da insanların bilgilerini bir ülkede saklarsanız, o zaman o hükümete bu verileri elde etmek için güç kullanma kabiliyeti veriyorsunuz.” dedi. Bu, ahlaki bir çelişkidir, Facebook zaten Çin’de, bu konunun en önemli ülkesi olduğu için yasaklandı. Ancak hiç kimse, Amerika Birleşik Devletleri ile Çin arasındaki dinamiklerin önümüzdeki beş yıl içinde nasıl evrim geçireceğini bilmiyor. Şifreleme lehinde ve otoriterliğe karşı çok güçlü bir şekilde Facebook, dünyadaki en büyük ülkeleri birleştirme arayışından vazgeçtiğinin sinyalini veriyor olabilir.
Kuşkucu olmak gerekirse, Zuckerberg’in gizlilik bildirisi yıllarca süre gelen politikalarıyla tezatlık gösteriyordu. Ne de olsa şirket, kişisel mesajları “data mining” için kullanmıştır. Ancak kamuoyu ve ABD Federal Hükümeti’nin baskısı altında daha farklı bir şekilde çalışacak sisteme yoğunlaşıldı. Facebook kendi içinde yeni bir çağa girmeye hazırlanıyor. Gizliliğimiz, Facebook’a ne kadar emanet bu soru her zaman akıllarda yer alacak.
Çeviren: Emre Ertetik
KAYNAK: WIRED
