Yıllardan beridir Muhafazakarlar ve Reformistler arasında geçen İran seçimlerinde bu dönem kazanan taraf, oyların %57.13’ünü alan Reformistlerin adayı, önceki Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani oldu. Muhafazakar aday İbrahim Reisi %38,3 oy alarak Muhafazakarlar adına büyük hayal kırıklığı yarattı. Beklendiği gibi iki aday arasında geçen seçimde diğer adaylar, Mustafa Mir Selim %1.16 oy ve Mustafa Haşim Taba %0.52 oy aldı. Geri kalan oylar da geçersiz sayıldı.
Hasan Ruhani
Dubare İran (Yeniden İran)
2013 yılından beri Cumhurbaşkanlığı görevini yürüten Ruhani’nin seçimdeki en güçlü sloganlarından biri “Dubare İran” (Yeniden İran) oldu ve mitinglerinde ağırlıklı olarak mor rengi sembol olarak kullandı. Ruhani’nin Tebriz mitingi sırasında yaptığı ”Türkçe bir dil değil kaim bir ruhtur, tefekkür ve düşüncedir.” açıklaması Türk şehri Tebriz’de oyların %70’ını almasını sağladı. Kendisi İran’ın eski Nükleer başmüzakerecisi olan Ruhani, Cumhurbaşkanlığı döneminde Batıyla İran’ın Nükleer programı konusunda anlaşmış ve bu şekilde ambargoların kaldırılmasını sağlamaya çalışmıştı. Siyasal ve sosyal özgürlükler vaat eden Ruhani’nin en çok destek bulduğu kesim ise ”Şehirli Okumuşlar” başta olmak üzere kadınlar ve gençler oldu. Ruhani, Glasgow Caledonian Ünivesitesinde çalışmalarda bulunmuş bir Hukuk Doktoru ve Din adamıdır. 69 yaşındaki reformist lider iyi derecede Fransızca, Arapça, İngilizce, Almanca ve Rusça biliyor.
Ruhani’nin mitinginden bir kare
Baheşti Kokusu Var
Seyyit İbrahim Reisi (İran’da sadece seyyit soyundan gelenler siyah sarık bağlayabilir.)
Muhafazakarların adayı İbrahim Reisi için propaganda amacıyla İran İslam Devrimi’nin önemli isimlerinden, 1981 yılında İslam Cumhuriyet Partisi merkez binasına yerleştirilen bomba sonucu 72 arkadaşıyla öldürülen Muhammed Baheşti’ye ithafen Baheşti kokusu var denmişti. İbrahim Reisi, İran’ın en büyük vakfı olan, İmam Rıza Türbesinden sorumlu Astan-i Kudsi Rezevi Vakfının yöneticisidir. Ruhani gibi Hukukçu olan Reisi, 1980 yılında henüz 20 yaşındayken Kerec şehrine Savcı Yardımcısı olarak atanmıştır. 1988 yılında ise İran’ın en tartışmalı konularından olan ”Ölüm Komitesi” olarak adlandırılan ve yaklaşık 4 bin kişinin idamına karar veren dört yargıçtan biri olmuştur. Hayatının tamamının yargıda geçmesi ve neredeyse hiçbir siyasi faaliyeti olmaması kendisi açısından dezavantaj gibi gözükürken; Dini lider Ali Hamaney’in hemşehirlisi ve öğrencisi olması, Kayınpederi’nin Meşhed Cuma imamı olması Devrim Muhafızları gibi muhafazakar ve dini grupların desteğini almasını sağladı. Ahmedinejad’ın Cumhurbaşkanı adaylığı başvurusunun reddedilmesiyle en güçlü Muhafazakar aday haline gelen Reisi tüm bunlara rağmen seçilememiştir.
Reisi’nin mitinginden bir kare
Bölgemizin güçlü aktörlerinden İran’da yürütmenin patronu değişmedi ancak önümüzdeki günler için bazı şeyler netleşmeye başladı; Dini lider Ali Hamaney’in yaşının ilerlemiş olması ve sağlık durumunun belirsizliği, 77 yaşındaki Dini liderin ölümü durumunda İran’ın en önemli makamına kimin geleceği sorusunun sorulmasına neden oluyordu. Seçimde alınan yenilgi ne kadar etkiler bilinmez ama Uzmanlar Meclisinin başkanının aşırı muhafazakar Ayetullah Muhammed Yezdi olması ve Hamaney’in Reisi’yle olan yakınlığı şuanda en güçlü adaylardan birinin İbrahim Reisi olduğunu gösteriyor. Ancak yine de böyle bir durumda son söz dini lideri seçen ve 88 din adamından oluşan Uzmanlar Meclisinde olacak.
KAYNAKÇA
1-http://www.muslimport.com/mobi/iran-secimleri-ve-ulkenin-siyasi-sistemi-analiz-5749h.htm
2-https://www.iramcenter.org/yayinlar/analiz/iran-cumhurbaskanligi-secimleri-adaylar/
3-http://www.yenisafak.com/hayat/iranda-yeni-lider-adayi-seyyid-ibrahim-reisi-2632034
4-https://www.aydinlik.com.tr/dunya/2017-mayis/reisi-nin-silahi-tokezleyen-ekonomi
5-https://www.iramcenter.org/gundem/haber-yorum/seyyid-ibrahim-reisi-aday-adayligini-acikladi/
6-https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%AD%D8%B3%D9%86_%D8%B1%D9%88%D8%AD%D8%A7%D9%86%DB%8C
7-https://tr.wikipedia.org/wiki/Hasan_Ruhani
8-http://www.islamkutuphanesi.com/turkcekitap/online/behesti/behesti.htm
9-http://www.ydh.com.tr/HD13716_peki-ya-hamaneyden-sonrasi-.html
