Tarih boyunca, insanlığın ve medeniyetin önemli bir parçası olan toplumların inançlarını, örf ve adetlerini, gelenek ve göreneklerini, kültürel ve sosyal değerlerini ve hatta zevklerini temsil eden giysiler, bireylerin cinsiyetlerini, meslekleri ve statülerini yansıtan bir öğe olarak günümüze kadar gelmiştir.
Osmanlı İmparatorluğu çok geniş coğrafyada -üç kıtada- onlarca etnik ve dini unsurlara hükmetmiştir. Geniş sınırlara varan bu imparatorluk bünyesinde birçok kültürel özelliklere sahip milletler barındırıyordu.
Kültürün önemli bir göstergesi olan kılık kıyafet (Giyim/Kuşam) Osmanlı’nın kültüründe çok önemli bir yere sahipti. Özellikle sarayda pahalı ipek kumaşlar kullanılır ve Padişahlar kaftanlarını çok gösterişli bir şekilde diktirirlerdi. Fakat saray dışında yaşayan halkın giyim kuşamı çok daha farklıydı diyebiliriz. İstanbullular biraz daha gösterişli, pahalı kıyafetler giyerken, Anadolu, Rumeli köylerinde ve diğer Türk veya Müslüman kimliğe sahip olmayan köy ve kasabalarda halk sade kumaşlar ve süsten uzak kıyafetlere yöneliyordu. Bu kültürel mozaiği gelin tarihe tanıklık eden fotoğraflarla birlikte inceleyelim.
Fotoğrafın tarihi tam olarak bilinmese de tahminen Anadolu’da 19.yüzyıl sonlarına doğru çekilmiştir. -Soldaki: Burdurlu bir Rum kadını. -Ortadaki: Konyalı varlıklı bir adam. -Sağdaki: Burdurlu Müslüman bir kadın.
19. Yüzyılda çekilen din adamlarına ait bir fotoğraf. -Soldaki: Rum Rahip -Ortadaki: Elinde tespih bulunan Türk molla -Sağdaki: Elinde İncil bulunan Hristiyan rahip
Ege Bölgesinde çekilen bir fotoğraf. Fotoğraf tahminen 19. yüzyıl sonlarına ait. Fotoğrafın üst bölümündeki Osmanlıca yazı; –Başlık Kısmı: Aydın Vilayeti -Sağdaki yazı: Aydın Hristiyan elbisesi. -Ortadaki yazı: İzmir Mollası -Soldaki yazı: Manisa Burjuvası
Ankara bölgesinde çekilen bir fotoğraf. Fotoğraf 1873 yılına ait. Fotoğrafın üst bölümündeki Osmanlıca yazı; –Başlık Kısmı: Ankara Vilayeti -Sağdaki yazı (3 numaralı kadın): Ankara’nın zanaatkar Müslüman kadını -Ortadaki yazı (2 numaralı kadın): Ankara’nın zanaatkar Hristiyan kadını -Soldaki yazı (1 numaralı kadın): Yozgat’lı bir kadın
Tahminen 19. yüzyıl sonlarına ait bir fotoğraf. Osmanlı döneminde yaşayan Kıbrıs sakinleri. –Soldaki: Yunanlı bir keşiş -Ortadaki: Magussa yerlisi olan Hristiyan bir kadın -Sağdaki: Ammochostos (Famagusta, Kıbrıs) yerlisi
1860 yılında çekilmiş bir fotoğraf. Dönemin geleneksel Çerkez kıyafetiyle oturan bir baba ve kızları.
Osmanlı’da 17. yüzyıldan 20. yüzyıla kadar Ege bölgesinde yaşayan zeybekler. Zeybekler, genellikle düzensiz halde olan eşkıyalar veya savaşçılar olarak bilinirlerdi.
Tahminen 19. yüzyıl sonlarına doğru çekilen bir fotoğraf. Trabzon’unda kullanılan geleneksel kıyafetler. Burada dikkat edilirse daha çok taşınan silahlar (kılıç, hançer ve tüfek) öne çıkarılmış durumda.
19. yüzyıl ortalarında İstanbul’da bir evde çekilen bu fotoğrafta iki kadının, Ortadoğu kültürüne ait olan bir “nargile” ve süslü kıyafetleri ile poz verdiklerini görebiliyoruz.
Osmanlı döneminde Malatya’da yaşayan yerli Ermeni çocuklar. Giydikleri kıyafet, genellikle Arap bedevilerin çölde giyindikleri kıyafet tarzını akla getiriyor.
Tahminen 19. yüzyıl sonlarında çekilen bir fotoğraf. Osmanlı döneminde çarşaf giymiş ve ağzını eşarpla kapatan bir anne ile kucağında yöresel bir kıyafet giydirilmiş çocuğu.
1870 yılında çekilen bir fotoğraf. O dönemde açık havalarda giyilen kıyafetiyle bir Türk Lady’si. Osmanlı döneminde sıcak yaz aylarında kadınlar genellikle güneşten korunmak adına şemsiye ile dışarı çıkarlarmış. Bu fotoğrafta da göründüğü gibi Lady’nin elinde bir şemsiye bulunuyor.
Bağdat’da çekilen bir fotoğraf. Fotoğraf 1873 yılına ait. Fotoğrafın üst bölümündeki Osmanlıca yazı; –Başlık Kısmı: Bağdat Vilayeti –Sağdaki yazı (1 numaralı erkek): Arap Şammar kabile üyesi. -Soldaki yazı (2 numaralı erkek): Zobeid kabiles üyesi. -Ortadaki yazı (3 numaralı kadın): Bağdatlı Müslüman evli bir kız.
Tahminen 1900’lü yılların başları. O dönemde Osmanlı hakimiyetinde olan Yugoslavya (Sırbistan) bölgesinde yöresel kıyafetini giyen bir kadın.
19. yüzyıla ait bir fotoğraf. Geleneksel Kafkasya şapkası olan ve soğuk havalarda çok sıcak tutan “Uşanka” giymiş olan yerli halk.
19. yüzyıl sonları. Osmanlı bünyesi altında yaşayan Arnavut bir aile. Burada dikkat çeken şey, erkeklerin beyaz renkte etek giymesi ve uzun püsküllü bir fes takması.
Osmanlı’nın anadolu giyim kuşam kültürüne yakın başka bir yer de Suriye’dir. 1873 yılına ait bir fotoğraf. Suriye’nin başkenti Şam’da çekilen bir fotoğraf. -Soldaki; Çobanlık yapan bir kadın. -Ortadaki; Genellikle gümüş koni şeklinde ve peçeli bir örtü olan “Tantur” takan Dürzi bir kadın. -Sağdaki; Evlerin çevresinde ve genellikle de hamamda kullanılan ve adı “Qabqab” olan bir çeşit uzun ahşap terlik giyen Şam’lı kadın.
Osmanlı hakimiyetinde bulunan bir başka ülke de Bosna Hersek idi. -Soldaki: Müslüman genç kasaba kızı, evli olmadığını gösteren bir kıyafet giymiştir ve elinde sürahi taşımaktadır. Tahminen evin kızı ya da hizmetçisidir. -Sağdaki: Evli olduğunu gösteren, geleneksel geniş kollu ve kısa ceketli Ortodoks kasaba kıyafetini giymiş kadın.
