Vincent van Gogh ve Yıldızlı Gecenin Ardındaki Sırlar

Bugün sizlere gece göğünün en tanınmış eserlerinden biri olan Vincent van Gogh’un Yıldızlı Gece eserinden bahsedeceğim. Bakar bakmaz diğer manzara resimlerinden farklı olduğunu anladığımız Yıldızlı Gece, kulağını keseli daha birkaç gün olan bir ressamın yatırıldığı akıl hastanesindeki odasının penceresinden dünyayı nasıl gördüğünü anlatır bizlere…

Yıldızlı Gece’ye geçemeden önce onu daha iyi anlayabilmek için 1888 yılına gidelim. Van Gogh’un kulağını kestiği günlere…

[WPGP gif_id=”2604″ width=”600″]

Dönemin sanatçıları için bir toplanma alanı oluşturma hayali olan van Gohg, Sarı Ev diye adlandırdığı evinin odalarını onlar için hazırlamıştır. Sarı Eve gelmesini en çok istediği sanatçılardan biriyse, kardeşi Theo ile Paris gezisi sırasında çok etkilendiği ve daha sonra dost olacağı Gauguin’dir. Fakat Gauguin’in van Gogh’un ilk davetini reddetmiştir ve van Gogh büyük bir hayal kırıklığına uğramıştır. Nasıl uğratmasın ki, onun için Sarı Evde ayırdığı odaya en konforlu mobilyaları temin etmek için o kadar uğraşmış bir de odanın duvarlarını süslemesi için meşhur Ay Çiçekleri tablosunu yapıp asmıştır. Yaşadığı hayal kırıklığına rağmen devam eden mektuplaşmalarının ardında Gauguin’e aldığı bilet ile onu tekrar davet etmiştir. Ve sonunda Gaguin Sarı Eve, kendisi için hazırlanan odaya yerleşmiş ve iki dostun kulak kesme hadisesiyle sonlanacak hikayesi başlamıştır.

[WPGP gif_id=”2611″ width=”600″]

Zıt karakterler olan iki dost resim üzerine de sık sık tartışmalar yaşamıştır. Ancak tartışmalarından biri, (1888/Aralık)diğerlerinden daha farklı sonlanmıştır. Alevlenen tartışmanın ortasında evden ayrılan Gauguin’in ardından sinir krizi geçiren van Gogh, kulağını kesmiştir. Hem de iki yıl öncesine kadar sandığımız gibi sadece kulak memesini değil, doktorunun raporuna ve çizimine göre kulağının tamamını kesmiştir.

Van Gogh kestiği kulağını 128 yıl sonra ortaya çıkan gerçeğe göre Cafe de la Gare’de tanıştığı, orada otelin temizlik işlerini yapan ve aynı zamanda hayat kadını olduğu düşünülen Gabrielle Berlatier’e “Bunu benim için dikkatlice sakla.” notu ile göndermiştir.

Ertesi gün polisler tarafından odasında baygın halde bulunan van Gogh, kardeşi ve tek dayanağı Theo tarafından Güney Fransa – Saint Rémy de Provence köyündeki senatoryuma yatırılmıştır.

“İşime kalbimi ve ruhumu kattım, bunu yaparken aklımı kaybettim.”

Vincent van Gogh

İşte şimdi asıl hikayemize, Yıldızlı Gece’ye başlıyoruz… Yıl 1889…

Yatırıldığı senatoryumun penceresinden gökyüzünü izleyen van Gogh ve onun gözünden içinde birçok gizem barındıran gökyüzü… Resmedilen yıldızların konumu üzerinden yapılan araştırmalara göre resim 1889’da sabaha karşı 04.00 sularında yapılmış. Belli ki Vincent sabaha kadar uyumamış. Nasıl uyuyabilir ki, kulağını keseli daha birkaç gün olmuş… Kulağını keserken ne düşünüyorduysa hala bunları düşünüyor muhtemelen. Senatoryumun penceresinden gördüğü dünyayı beynine kazımış ve sabahında izlediği yıldızlar ile aklındakilerin harmanlaması olan Yıldızlı Geceyi yapmış. Acaba van Gogh’dan başka hangi sanatçı duygularını manzara resmiyle anlatmayı denemiştir? Hem de kulağına kesecek kadar büyük bir buhranı, bu denli yoğun duyguları…

“Doğanın böylesine güzel olduğu anlarda ürkütücü bir berraklık yaşarım. Artık kendimden emin değilimdir ve resimler adeta bir rüyada gibi ortaya çıkar.”

Vincent van Gogh

Theo’ya yazdığı bir mektubunda bu cümleleri kuran van Gogh’un yıldızlı gecesinin sağ tarafında Alpilles Sıra Dağları yer alıyor. Köyün meydanı gecenin girdabına kapılan yıldızların altında bulunuyor ve küçük küçük resmedilen evlerinin pencerelerinden sarı ışıklar çıkıyor. Yani köyde yaşam devam ediyor. Evlerin arasında köyün kilisesi göze çarpıyor. Ağaçlar ise onun içine düştüğü bunalımı anlatırcasına alevi andırır gibi gökyüzüne doğru yükseliyor. Sanat tarihçileri tarafından van Gogh’un bu servileri resmine en son eklediği düşünülüyor.

Resmin açısı bir pencereden başımızı yukarı kaldırarak gökyüzünü izliyormuşuz gibi değil, yüksek bir tepeden aşağıdaki köye ve karşımızdaki gökyüzüne bakıyormuşuz gibi ayarlanmış. Böylece karşımızda sanki küçük mütevazi bir köy varmış hissine kapılıyoruz.

Ve yıldızlar… Büyükayı Yıldız Takımı olduğu düşünülen on bir yıldız ve en sağda, yandan bakılınca güneşi de andıran ay yer alıyor. Gün geceden gündüze doğru dönüyor. Bir dönem rahip yardımcılığı yapan van Gogh’un Eski Ahit sahnesinden etkilendiği için ay ile güneşi birlikte resmettiği düşünülüyor;

“Bak, bir rüya gördüm. Güneşin, ayın ve on bir yıldızın bana doğru eğildiklerini gördüm.”

Tekvin 37:9

“Duygular bazen öylesine güçlüdür ki, çalıştığımın farkına varmam bile. Fırça darbeleri sözcükler gibi dökülür tuvalime.”

Vincent van Gogh

Ayrıca 2004 yılında Hubble Uzay Teleskobuyla yapılan gözlemlerde uzay yıldızlarının gaz ve toz bulutları tarafından çevrelendiği keşfedilmiştir. Bilim insanları bu bulutların hareketlerinin Vincent van Gogh’un Yıldızlı Gece tablosunda resmettiklerine benzediğini açıklamıştır. Bu keşfin ardından bilim insanları van Gogh’un eserlerini incelemeye almış ve eserlerinde ‘çalkantılı akışkan yapıların’ olduğunu fark etmiştir. Yani van Gogh 2004 yılında keşfedilen bilimin en zor konularından biri olan “trübilans” kavramını 1889 yılında, üstelik hayatının en çalkantılı döneminde tasvir etmiştir.

Yıldızlı Gece sadece bilim insanlarına değil, diğer sanatçılara da ilham kaynağı olmuştur. Don Mclean, bu eserden ilham alarak Vincent (Starry Starry Night) şarkısını yazmıştır.