Pazar, Ekim 13, 2024

Montrö Boğazlar Sözleşmesi Nedir? |Sınır Güvenliğimizdeki Önemi?

Montrö Boğazlar Sözleşmesi, İstanbul ve Çanakkale boğazları üzerinde Türkiye’ye tam yetki veren ve sınırlarımızın güvenliğini sağlamamızı sağlayan en önemli anlaşmalardan biridir. 1936 yılında imzalanan sözleşme savaş ve barış zamanlarında boğazlarla ilgili çeşitli yetkileri kapsamaktadır. Karadeniz’e kıyısı olmayan ülkelerin boğazlardan savaş gemilerini geçirmelerini engelleyen sözleşme, Lozan Anlaşması’nda imzalanan Boğazlar Sözleşmesi’nin yerine imzalanmıştır.

“Montrö Boğazlar Sözleşmesi nedir, Montrö Boğazlar sözleşmesi ne yazıyor” gibi sorular Rusya-Ukrayna savaşının başlaması ile gündeme gelmiş ve ülkemizde yaşayan pek çok vatandaş tarafından merak konusu olmuştur. Ülkemize çok yakın bir bölgede yaşanan savaş gerilimi elbette Türkiye tarafından da takip edilmekte ve bir an önce çözüme kavuşturulması istenmektedir. Savaş fillerin tepiştiği çimenlerin ezildiği, masumların katledilerek insanlık trajedilerinin yaşanmasıdır. #stopPutin

Türkiye Cumhuriyeti’nin egemenlik haklarını gözeten Montrö Boğazlar Anlaşması ile aynı zamanda uluslararası deniz ticaretinin gerekliliklerini de sağlamaktadır. 29 maddeden oluşan sözleşme Bulgaristan, Fransa, Büyük Britanya, Avustralya, Yunanistan, Japonya, Romanya, Sovyetler Birliği, Yugoslavya ve Türkiye tarafından imzalanmıştır.

Montrö Boğazlar Sözleşmesi Ne Zaman Bitiyor?

  • Sözleşme imzalandığı 1936 yılından itibaren başlayarak 20 yıl sürecek şekilde imzalanmıştır.
  • Sözleşmenin ilk maddesinde yer alan doğrulanan geçiş ve ulaşım özgürlüğü süresiz olarak kabul edilmiştir.
  • 1956 yılında süresi biten sözleşmenin değiştirilmesi için çeşitli hamleler yapılmış ama başarılı olamamıştır. Bu sebeple sözleşme geçerliliğini korumaktadır.

Montrö Boğazlar Sözleşmesinin Maddeleri Nelerdir?

1)Ticari Gemiler İçin Geçiş Hakları

  1. Barış zamanında, gündüz ve gece, bayrak ve yük ne olursa olsun, hiçbir işlem (formalite) – sağlık denetimi hariç – olmaksızın Boğazlar’dan geçiş ve gidiş-geliş (ulaşım) tam özgürlüğünden yararlanacaklardır.
  2. Savaş zamanında Türkiye, savaşan değil ise bayrak ve yük ne olursa olsun Boğazlar’dan geçiş ve gidiş-geliş (ulaşım) özgürlüğünden yararlanacaklardır. Kılavuzluk ve yedekçilik (römorkörcülük) isteğe bağlı kalmaktadır.
  3. Savaş zamanında Türkiye savaşta ise, Türkiye ile savaşta olan bir ülkeye bağlı olmayan ticaret gemileri, düşmana hiçbir biçimde yardım etmemek koşuluyla Boğazlar’da geçiş ve gidiş-geliş (ulaşım) özgürlüğünden yararlanacaklardır. Bu gemiler Boğazlar’a gündüz girecekler ve geçiş, her seferinde Türk makamlarınca gösterilecek yoldan yapılacaktır.
  4. Türkiye’nin kendisini pek yakın bir savaş tehlikesi tehdidi karşısında sayması durumunda, Boğazlar’dan geçiş ve gidiş-geliş (ulaşım) tam özgürlüğünden yararlanacaklardır; ancak gemilerin Boğazlar’a gündüz girmeleri ve geçişin her seferinde Türk makamlarınca gösterilen yoldan yapılması gerekecektir. Kılavuzluk, bir durumda zorunlu kılınabilecek; ancak ücrete bağlı olmayacaktır.

2)Savaş Gemileri İçin Geçiş Hakları

Savaş gemilerinin geçiş hakları barış ve savaş zamanları olmak üzere iki şekilde ele alınmıştır.

Barış Zamanı

  1. Karadeniz’e kıyısı olan devletler, bu deniz dışında yaptırdıkları ya da satın aldıkları denizaltılarını, tezgâha koyuştan ya da satın alıştan Türkiye’ye vaktinde haber verilmişse, deniz üslerine katılmak üzere Boğazlar’dan geçirme hakkına sahip olacaklardır. Söz edilen devletlerin denizaltıları, bu konuda Türkiye’ye ayrıntılı bilgiler vaktinde verilmek koşuluyla, bu deniz dışındaki tezgâhlarda onarılmak üzere de Boğazlar’dan geçebileceklerdir. Gerek birinci gerek ikinci durumda, denizaltıların gündüz ve su üstünden gitmeleri ve Boğazlar’dan tek başlarına geçmeleri gerekecektir.
  2. Savaş gemilerinin Boğazlar’dan geçmesi için, Türk Hükûmeti’ne diplomasi yoluyla bir ön bildirimde bulunulması gerekecektir. Bu ön bildirimin olağan süresi sekiz gün olacaktır; ancak, Karadeniz kıyıdaşı olmayan devletler için bu süre on beş gündür.
  3. Boğazlar’dan geçişte bulunabilecek bütün yabancı deniz kuvvetlerinin en yüksek toplam tonajı 15.000 tonu aşmayacaktır.
  4. Herhangi bir anda, Karadeniz’in en güçlü donanmasının (filosunun) tonajı sözleşmenin imzalanması tarihinde bu denizde en güçlü olan donanmanın (filonun) tonajını en az 10.000 ton aşarsa diğer kıyıdaş ülkeler Karadeniz donanmalarının tonajlarını en çok 45.000 tona varıncaya değin arttırabilirler. Bu amaçla, kıyıdaş her Devlet, Türk Hükûmetine, her yılın 1 Ocak ve 1 Temmuz tarihlerinde, Karadeniz’deki donanmasının (filosunun) toplam tonajını bildirecektir; Türk Hükûmeti de, bu bilgiyi, kıyıdaş olmayan diğer devletlerle Milletler Cemiyeti nezdinde paylaşacaktır.
  5. Bununla birlikte, Karadeniz kıyıdaşı olmayan bir ya da birkaç Devlet, bu denize, insancıl bir amaçla deniz kuvvetleri göndermek isterlerse, bu kuvvetin toplamı hiçbir varsayımda 8.000 tonu aşamaz.
  6. Karadeniz’de bulunmalarının amacı ne olursa olsun, kıyıdaş olmayan devletlerin savaş gemileri bu denizde yirmi-bir günden çok kalamayacaklardır.

Savaş Zamanı

  1. Savaş zamanında, Türkiye savaşan değilse, savaş gemileri yukarıda belirtilen koşullar içinde, Boğazlar’da tam bir geçiş ve gidiş-geliş (ulaşım) özgürlüğünden yararlanacaklardır.
  2. Saldırıya uğramış bir Devlete ve Türkiye’yi bağlayan bir karşılıklı yardım antlaşması gereğince yapılan yardım durumları dışında savaşan herhangi bir Devletin savaş gemilerinin Boğazlar’dan geçmesi yasak olacaktır.
  3. Karadeniz’e kıyıdaş olan ya da olmayan devletlere ait olup da bağlama limanlarından ayrılmış bulunan savaş gemileri, kendi limanlarına gitmek maksadıyla boğaz geçişi yapabilirler.
  4. Savaşan devletlerin savaş gemilerinin Boğazlar’da herhangi bir el koymaya girişmeleri, denetleme (ziyaret) hakkı uygulamaları ve başka herhangi bir düşmanca eylemde bulunmaları yasaktır.
  5. Savaş zamanında, Türkiye savaşan ise, savaş gemilerinin geçişi konusunda Türk Hükûmeti tümüyle dilediği gibi davranabilecektir.
  6. Türkiye kendisini pek yakın bir savaş tehlikesi tehdidi karşısında sayarsa, Türkiye savaş durumu geçiş rejimini uygulamaya başlayacak ancak; Milletler Cemiyeti Konseyi Türkiye’nin aldığı önlemleri 3’te 2 çoğunlukla haklı bulmazsa Türkiye bu önlemlerini geri almak zorunda kalacaktır.
Montrö Boğazlar Sözleşmesi Nedir? |Sınır Güvenliğimizdeki Önemi?
Montrö Boğazlar Sözleşmesi Nedir? |Sınır Güvenliğimizdeki Önemi?
Montrö Boğazlar Sözleşmesi Nedir? |Sınır Güvenliğimizdeki Önemi?
Montrö Boğazlar Sözleşmesi Nedir? |Sınır Güvenliğimizdeki Önemi?

Related Articles

CEVAP VER

Please enter your comment!
Please enter your name here

- Advertisement -

Son Yazılarımız